تاثير فصل ها بر مزاج انسان از نگاه طب سنتی
خوشبختانه طي سال هاي اخير طب سنتي بار ديگر مورد توجه افکار عمومي قرار گرفته است. درباره علل اين امر مي توان موارد زيادي را عنوان کرد اما شايد يکي از مهم ترين آن ها، شيوع بيماري هاي مزمن و درمان هاي ناموفق طب جديد در خصوص بعضي از اين بيماري هاست.
امروز بيش از هر زمان ديگري افکار عمومي سلامت خود را با گذشتگان مي سنجد و بر تندرستي و صحت جسم آن ها مهر تاييد مي زند و درباره بروز انواع سرطان ها، امراض قلبي، سکته هاي مغزي و… به فکر فرو مي رود. صفحه خانواده و سلامت که همواره قصد دارد در امر اطلاع رساني و فرهنگ سازي درباره سلامت عمومي جامعه پيشتاز باشد طي چندين گزارش به معرفي علمي طب سنتي ايراني پرداختيم و قصد داريم زواياي اين طب کهن را در گفت وگو با ديگر کارشناسان بررسي کنيم.
سردي و گرمي مزاج
طبع ها شامل صفرا، دم، بلغم و سوداست و صفرا داراي مزاج گرم و خشک، دم داراي مزاج گرم و تر، بلغم داراي مزاج سرد و تر و سودا داراي مزاج سرد و خشک است. دکتر سيد علي ابوالحبيب محقق طب اسلامي با بيان اين نکته به فارس مي گويد: براساس نظريه هاي حکماي طب سنتي غذاها، محيط اطراف، آلودگي هوا، فصل ها، ماه ها، گردش روز و شب در تغييرات مکرر بيوشيميايي اخلاط نقش دارد بنابراين انسان تابع اين تغييرات است و مزاجش دائم تغيير مي کند. براين اساس هر که بيمار تراست يعني اخلاطش بيشتر و دستخوش تغيير است و به عبارتي بيشتر به مراقبت نياز دارد.
فصول و مزاج ها
وي درباره تغييرات آب و هوايي تاثير و فصول بر مزاج ها مي گويد: براي افرادي که مزاجشان گرم و تر است فصل بهار لطيف است و براي افرادي که طبع صفراوي دارند، فصل گرم تابستان غيرقابل تحمل است. در بين سرد مزاجان گروه بلغمي کساني هستند که در هر ۴ فصل احساس سرما مي کنند ولي گروه سودايي مزاج خيلي احساس سردي نمي کنند. در بين گرم مزاجان گروه صفرا هميشه و در هر ۴ فصل حرارت بدنشان بالاست و هميشه از گرما شاکي هستند اما گروه دموي مزاج، فقط در فصل بهار و تابستان از گرما شاکي هستند و در بقيه فصول احساس بدي ندارند، از طرف ديگر سودايي ها فقط در فصول سرد سال به لباس گرم احتياج دارند و در ديگر فصول برخلاف بلغمي ها احساس سردي ندارند.
گروه ديگري هم هستند که اگرچه طبعشان با يکي از مزاج ها مطابقت دارد اما قسمتي از بدنشان مثل نوک انگشتان دستشان هميشه سرد است يا کف پايشان هميشه گرم است. نکته اين جاست که علايم برخي از بيماري ها اين است که قسمتي از بدن را گرم يا سرد مي کند به عنوان مثال کم خوني در برخي افراد باعث سرد شدن نوک انگشتان دست و يائسگي باعث گر گرفتن سر و صورت مي شود.
بنابراين لازم است افراد اين گونه موارد استثنا را شناسايي و حساب آن را از طبعشان جدا کنند.
دکتر محمد سيادتي محقق طب سنتي در اين باره مي گويد: در طب سنتي اعتقاد بر اين است که همه موجودات اعم از انسان، حيوانات، گياهان و آن چه در طبيعت وجود دارد، داراي مزاج است. به اين ترتيب طبيعي است که هر مسئله اي مي تواند مزاج انسان را تحت تاثير قرار دهد. آب و هوا، رفتارها، لباس ها و طبيعت هم روي مزاج ، تاثير مي گذارد. به عنوان مثال بهار مزاج گرم و تر است. همان طور که «دم» گرم و تر است. بنابراين افرادي که دموي هستند تحت تاثير گرم و تري بهار قرار مي گيرند و غلظت مزاجشان بيشتر مي شود.
تابستان مزاج گرم و خشک دارد که مطابقت با مزاج صفراوي دارد. افراد صفراوي در تابستان حالشان بد است ، عطش زيادي دارند، احساس سوزش سر دل مي کنند و ضربان قلب بيشتري دارند، پاييز داراي مزاج سرد و خشک است و افراد سودايي که مزاج سرد و خشک دارند در پاييز دچار مشکل مي شوند و بيشتر افراد ۴۰ تا ۶۰ ساله مزاجشان سرد و خشک مي شود.
مزاج زمستان هم سرد و تر است مثل افراد بلغمي براي همين افراد بلغمي زمستان را دوست ندارند.دکتر سيادتي ادامه مي دهد: يکي از مهم ترين نکاتي که در رابطه با فصول بايد در نظر داشت، اين است که ميوه هايي که در فصول مختلف به عمل مي آيد با مزاج آن مطابقت دارد يعني ميوه هاي تابستاني اغلب سرد و تر است تا گرمي فصل را کاهش دهد.
يکي از عادت هاي نادرست اين است که ميوه هاي فصلي را در سردخانه نگهداري مي کنند و در غير فصل به فروش مي رسانند. در صورتي که اين کار باعث به هم ريختن مزاج مي شود و ضروري است که براي به هم نخوردن تعامل اخلاط هر ميوه اي را در فصلش ميل کنيم. به عنوان مثال درد مفاصل در افراد بلغمي در زمستان تشديد مي شود زيرا ميوه هاي غيرفصل مصرف مي شود. به عنوان مثال خيار ويژه تابستان است زيرا مزاج تابستان گرم و خشک و خيار سرد و تر است.
بنابراين خيار ميوه تابستان است و بايد دراين فصل خورده شود. به اين ترتيب گفته مي شود که فصول روي مزاج افراد مختلف تاثير مي گذارد و با رعايت نکردن توصيه هاي تغذيه اي وضعيت اخلاط بدن به هم مي ريزد.حتي رفتارها، صوت ها، لباس، عطر، محيط طبيعي، رنگ ها و چهره افرادي که مي بينيم در مزاج ما تاثير دارد. به عنوان مثال هر عاملي که ايجاد گرمي ، نشاط و افزايش ضربان قلب شود، گرمي مزاج را بالا مي برد. به عنوان مثال نگاه کردن به چهره مومن و پدر و مادر گرمي بخش است و گرمي مزاج را بالا مي برد.
از طرف ديگر نگاه کردن به صوت افرادي که خشونت دارند سردي مي آورد. صداها و آواهاي معنوي و صوت قرآن مزاج، را گرم مي کند و به کاربردن خشونت و رفتارهاي غيرانساني مزاج را سردتر مي کند.حتي بيماري ها طبع دارد و در فصول مختلف بيماري هايي که مزاجشان شباهت با طبع فصل دارد، تشديد مي شود. به عنوان مثال کسي که جوش صورت دارد بيماري با مزاج گرم و تر دارد و بيشتر در افراد زير ۲۵ تا ۳۰ سال ديده مي شود. اين بيماري در فصل بهار که گرم و تر است، بيشتر ديده مي شود.
اخبار مرتبط:
مزاج شناسی در طب سنتی
سالي يكي دو بار حجامت كنيد
