زید از فرزندان والامقام امام سجاد علیه السلام بود. کنیه اش ابوالحسین و مادرش ام ولد بود.
بعد از امام محمد باقر علیه السلام از دیگر برادران خود والا مقام تر بود و به پرهیزکاری و شجاعت شهرت داشت.
زید علیه حکومت بنی امیّه قیام مسلحانه کرد، و برای امر به معروف و نهی از منکر و به انتقام خون امام حسین علیه السلام به پا خاست.
او در 42 سالگی به شهادت رسید.
او را حلیف القرآن می‌گفتند، یعنی کسی که پیوسته مشغول تلاوت قرآن است.
پس از حضرت زین العابدین علیه السلام، بسیاری از شیعیان به امامت او معتقد شدند، زیرا او علیه حکومت اموی قیام و مردم را دعوت به پیروی از کسی کرده بود که مورد رضایت آل محمّد صلی الله علیه و آله باشد، و بسیاری از مردم گمان می کردند آن شخص، خود اوست، در حالی که منظور او برادرش، امام محمد باقر علیه السلام بود.
جایگاه زید بن علی نزد امامان شیعه بسیار والا بود و شهادتش موجب غصه‌ی امام صادق علیه السلام شد.
پیرامون شخصیت این امامزاده جلیل القدر، مطالب زیادی در روایات اسلامی وارد شده:
روایاتی درباره تولد و نامگذاری‌اش، مادر بزرگوارش، محبت فراوان امام سجاد علیه السلام به او، علم، و تقوا و کمالات روحی و فضائل اخلاقی‌اش، و نیز پیرامون گفتگوهایش با بعضی از اصحاب امام باقر و امام صادق علیهما السلام. غیر از اینها روایاتی نیز درباره ی شجاعتش و قیامش بر ضد حکومت اموی در شهر کوفه، شهادت مظلومانه و به دار آویخته شدنش در این شهر در تاریخ ثبت شده است.
زید به امامت ائمه هدی علیهم السلام اذعان داشت و اگر در قیامش پیروز می شد، حکومت را به امام صادق علیه السلام تحویل می‌داد. او از مقام بسیار بلندی نزد خداوند در روز قیامت برخوردار است، با این حال اگر در حین قیام، نظر امام زمان خود، حضرت صادق علیه السلام، را مطلقا مراعات می کرد، به مقام بلندتری دست می‌یافت.
منابع:
- بحارالانوار، ج 46،ص 168 الی 209 ،حدیث 12 الی 87
