محمد اسدی‌گرمارودی، عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه صنعتی شریف، در گفت‌وگو با ایکنا؛ به ارائه توضیحاتی در زمینه نسبت امروز ما با غدیر پرداخت و در پاسخ به این پرسش که پیام‌های غدیر برای جامعه امروز ما چیست؟ بیان کرد: ما با توجه به آیات قرآن و روایات شخص پیامبر اسلام(ص) هیچ تردیدی نداریم که مهم‌ترین و برترین عید برای مسلمانان عید غدیر است. از نظر قرآن کریم، با توجه به آیه شریفه‌ای که در مورد غدیر خم نازل شده که فرمود: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ»، نشان می‌دهد که اینقدر ابلاغ امر غدیر و ولایت مهم بوده که نه تنها با تمام رسالت پیامبر(ص) برابری می‌کرده، بلکه افضل بوده است، چون فرمودند اگر این امر را ابلاغ نکنی، هدف رسالت نیز عملی نشده است.
افضل اعیاد امتی الغدیر
وی در ادامه تصریح کرد: خود پیامبر اسلام(ص) نیز فرمودند که «افضل اعیاد امتی الغدیر». با توجه به اینکه در فرهنگ دینی ما، در زمانی که واقعه پر برکتی رخ دهد آن را عید می‌دانیم و اگر افضل اعیاد است، پس باید ببینیم که در غدیر چه رخ داده است؟ در حقیقت نصب جانشین الهی پیامبر(ص) و خلیفه و آن کسی که قرار است بعد از پیامبر(ص) این راه را ادامه دهد به وقوع پیوسته است.
اگر نگاه قرآن، دید جامعه‌شناسی، تفکر فلسفی تمام حکما و فلاسفه و شهود عرفانی همه عرفا را در نظر داشته باشیم معلوم می‌شود که عامل سعادت و رستگاری بشر در هدایت درست است و می‌دانیم که در این هدایت چند مسئله مؤثر است که در ادیان الهی و دین اسلام نیز مورد توجه قرار گرفته است.
اسدی‌گرمارودی بیان کرد: اگر نگاه قرآن، دید جامعه‌شناسی، تفکر فلسفی تمام حکما و فلاسفه و شهود عرفانی همه عرفا را در نظر داشته باشیم معلوم می‌شود که عامل سعادت و رستگاری بشر در هدایت درست است و می‌دانیم که در این هدایت چند مسئله مؤثر است که در ادیان الهی و دین اسلام نیز مورد توجه قرار گرفته است.
وی در ادامه ضمن تبیین این مسائل تصریح کرد: یکی از این مسائل کتاب است که مجموعه قوانین و دستور‌العمل‌هایی است که در اسلام به عنوان قرآن مطرح شده است. دومین مسئله سنت پیامبر(ص) در میان مردم است که مفسر و مبین قرآن بوده است، اما سومین مورد نیز امام و خلیفه الهی است. در حقیقت سومین مورد از دو مورد قبل مهم‌تر است، به این دلیل که اگر خلیفه و جانشین پیامبر(ص)، اولاً، علم لازم در زمینه کتاب و سنت پیامبر(ص) نداشته باشد و ثانیاً، اگر علم لازم را داشته باشد اما هوای نفس مانع کارش بشود و تقوا و عصمت لازم را نداشته باشد، هم کتاب برای مردم به شکل نادرست تفسیر می‌شود و هم سنت پیامبر(ص) در میان مردم به شکل دیگری قرار خواهد گرفت.
خلیفه باید به فکر اصلاح جامعه باشد
این عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف بیان کرد: به همین دلیل می‌بینیم که در آن دو رکعت نمازی که در دهه اول ماه ذی‌الحجه بین نماز مغرب و عشاء خوانده می‌شود، تأکید شده که این آیه شریفه: «و َوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَقَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ»(الاعراف/۱۴۲)، تکرار شود که در سه واژه این آیه باید دقت شود. یکی «اخْلُفْنِي» است. یعنی فرمود که خلیفه من باش. بنابراین اگر قرار است پیامبر(ص) ولو چهل شب از میان مردم برود، باید خلیفه در میان مردم باشد. دوم اینکه فرمود «اَصْلِحْ». پس معلوم است که برنامه‌های فسادی مطرح است که باید خلیفه آن‌ها را اصلاح کند و سوم نیز این بخش از آیه است که فرمود «وَ لَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ». پس معلوم است که عده‌ای مفسد هستند و می‌خواهند راه خدا را به فساد بکشانند و این خلیفه نباید تحت تأثیر آن‌ها باشد، بلکه باید به فکر اصلاح باشد و تمام این مضامین در خطبه غدیر خم از پیامبر(ص) برای ما نقل شده است.
اسدی‌گرمارودی در ادامه تصریح کرد: ما می‌بینیم حضرت رسول(ص) تأکید فراوانی دارند بر اینکه آن‌هایی که اینجا حاضر هستند خوب بشنوند و آن‌هایی که غایب هستند نیز توسط حاضران مطلع شوند. حتی تأکید فرمودند که در طول تاریخ به عنوان یک پیام در غدیر این را به بقیه برسانید که منِ پیامبر، بیست‌و‌سه سال زحمت کشیدم و خون دل خوردم و تمام رنج‌ها را تحمل کردم تا آن حدی که خداوند در قرآن فرمود: «طه مَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَی»، یعنی دیگر راضی نیست که پیامبر(ص) خود را اینقدر به مشقت بیندازد، اما این پیامبر(ص) فرمود همه این کارهایی که کردم اگر قرار است نتیجه بدهد و ثمر ببخشد، باید بعد از من دست به‌دامن علی(ع) بزنید.
درک من کنت مولاه فهذا علی مولاه ساده نیست
وی بیان کرد: عبارت «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» یک مطلب ساده‌ای نیست. مولویت پیامبر(ص) را باید تبیین کرد که به چه معنا است. یعنی اگر قرار است ما رستگاری اسلامی پیدا کنیم، باید تحت ولایت پیامبر(ص) قرار بگیریم و تحت ولایت پیامبر(ص) یعنی تابع ایشان باشیم و امر و نهی ایشان را قبول کنیم. پس دستورات ایشان را باید قبول کنیم و طریقه‌ای که ایشان به ما معرفی می‌کنند باید مورد پذیرش ما باشد و این نیز جز با ولایت علی(ع) بعد از پیامبر(ص) تحقق پیدا نخواهد کرد و عجیب هم این است که پیامبر(ص) وقتی که موضوع «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» را در خطبه غدیر مطرح می‌فرمایند، مسئله امامان بعد و اهل البیت(ع) و حتی مسئله امام عصر و تحقق قطعی‌اش به وسیله آن حضرت در آخرالزمان را نیز مطرح می‌کنند.
در سنت پیامبر(ص) رفتار غلط نیست
این عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف در ادامه تصریح کرد: یعنی ممکن است کتاب خدا در بین مردم باشد، اما اگر خلیفه الهی نباشد، کتاب نیز به جهت معنوی تحریف می‌شود. کتاب از نظر لفظی تحریف نمی‌شود، چون قرآن عدم تحریف لفظی را تضمین کرده است، ولی از نظر تفسیری تحریف می‌شود. تحریفی که شما الآن در دنیای امروز در گفتار داعشی‌ها و وهابیت می‌بینید که اصرار دارند بر اینکه اسلام همان است که خودشان می‌فهمند و آدم‌کشی، قتل، غارت و تعدی به ناموس مردم را نیز به قرآن و به سنت پیامبر(ص) نسبت می‌دهند. اما حتی یک انسانی که به دین هم قائل نباشد، اما اندکی از وجدان سالم برخوردار باشد، می‌فهمد که این کارها غلط است که اینها می‌خواهند به عنوان سنت پیامبر(ص) به خورد مردم بدهند.
اسدی‌گرمارودی بیان کرد: پیام غدیر برای جامعه امروز ما این است که شما اگر قرار است اسلام را بپذیرید، باید ولی خدا را بپذیرید و از زبان ولی خدا بفهمید که دین چیست. وقتی می‌بینید امام حسین(ع) می‌فرمایند اگر قرار است من و یاران من شهید بشویم و خانواده من شهید بشوند و به اسارت بروند، ولی دین از بین نرود، حاضرم که این شرایط را قبول کنم، اما اگر قرار باشد دین از بین برود، حال آنکه من در ناز و نعمت باشم، این را مطلقاً قبول نمی‌کنم و لذا شعار معروف امام حسین(ع) در روز عاشورا این است که «ألموتُ أولی مِن رُکوبِ العارِ وَالعَارُ أولی مِن دخولِ النّارِ». اگر قرار است من شهید بشوم و دین باقی بماند، مرگ برای من سزاوارتر است و این برای من اولویت دارد، تا اینکه بخواهم به آتش وارد شوم، به این دلیل که دین را بازیچه کنند و من بخواهم سکوت کنم.
غدیر پیامش این است که ای انسان که می‌خواهی خدایی باشی، باید ولایت اولیاء الهی را قبول کنی. اگر کسی دین را قبول ندارد و سکولار است، بحث دیگری است و باید اول روی اصل دین و معنویت بحث کنیم که آیا واقعا سعادت بشری با یک جامعه سکولار ممکن است یا باید معنویت و خدا و عبودیت الهی مطرح باشد
وی در ادامه تصریح کرد: جمله «وَالعَارُ أولی مِن دخولِ النّارِ» در حقیقت پیام زیادی دارد و پیام غدیر و ولایت همین است. یعنی اگر قرار است من شهید بشوم و زن و بچه‌ام اسیر بشوند و از نظر مردم نوعی عار و ننگ تلقی کنند، این برای من خیلی بهتر است تا اینکه من بخواهم وارد نار و آتش بشوم. ما می‌گوییم غدیر پیامش این است که ای انسان که می‌خواهی خدایی باشی، باید ولایت اولیای الهی را قبول کنی. اگر کسی دین را قبول ندارد و سکولار است، بحث دیگری است و باید اول روی اصل دین و معنویت بحث کنیم که آیا واقعا سعادت بشری با یک جامعه سکولار ممکن است یا باید معنویت و خدا و عبودیت الهی مطرح باشد. بنابراین اگر عبودیت خدا مطرح شد، جز با قبول کردن ولایت اولیای الهی نتیجه‌بخش نیست.
اسدی‌گرمارودی بیان کرد: پس پیام غدیر همین است. لذا مولوی نیز به خوبی این مطلب را فهمیده که گفته «زین سبب پیغامبر با اجتهاد، نام خود وان علی مولا نهاد؛ کیست مولا آنکه آزادت کند، بند رقیت ز پایت بر کند؛ چون به آزادی نبوت هادی است، مؤمنان را ز انبیا آزادی است». لذا پیام غدیر این است که بنده خدا هستیم و باید تحت ولایت اولیای الهی حرکت کنیم، اما اگر بنده خدا نیستیم و یا ادعای بندگی خدا را می‌کنیم و زیر ولایت اولیای الهی نمی‌رویم، مطمئن باشید که نتیجه‌ای که قرار است دین به ما بدهد نخواهد داشت.
این عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف در پاسخ به این پرسش که برای تحقق پیام‌های غدیر در جامعه چه راهکارهایی وجود دارد؟ تصریح کرد: یک جنبه نظری دارد و یک جنبه عملی و قطعاً هم باید نظر و عمل با یکدیگر همراه باشند. در قرآن تأکید بسیاری روی این مسئله شده و خداوند می‌فرماید «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ». یعنی این گناه بسیار بزگی است که بگوییم و علم نکنیم. اما در مرحله اول از نظر نظری یک مورد این است که خودمان باید از خودمان سؤال کنیم که تا به حال یکبار به صورت دقیق از اول تا آخر خطبه غدیر را مطالعه کرده‌ایم؟ اگر عربی نمی‌دانیم، آیا ترجمه‌اش را خوانده‌ایم و روی آن دقت کرده‌ایم که چه بوده و چرا فرمودند «افضل‌الاعیاد» است؟
تفاسیر غدیر را حداقل یک دور عمیق‌تر بخوانیم
وی در ادامه افزود: آیا واقعاً نمی‌ارزد به عنوان یک مسلمان به ویژه شیعه یک‌دور شرح‌ها و تفاسیری که بزرگان بر خطبه غدیر نوشته‌اند را عمیق‌تر بخوانیم و مطالعه کنیم و ببینیم چه آیاتی را پیامبر(ص) در خطبه غدیر مطرح فرموده است و چه مسائلی را بیان کرده‌اند؟ سوم این است که باید ببینیم که آیا ما به عنوان یک انسان، رسالت و وظیفه نداریم که این را به دیگران برسانیم و بیان کنیم؟ اگر غدیر می‌شود و جنش می‌گیریم که بسیار هم خوب است اما آیا فقط باید کار ما منحصر در جشن‌های ظاهری باشد؟ اینها راهگشا نیست و بنابراین باید جلساتی برای خواندن و تبیین خطبه غدیر برقرار کنیم.
اسدی‌گرمارودی تصریح کرد: حتی اگر احیاناً حفظ خطبه غدیر مطرح می‌شود بد نیست، کما اینکه در مورد حفظ قرآن نیز می‌گویم که کار بدی نیست اما بهتر از حفظ، فهم و توضیح است و از همه اینها مهم‌تر اینکه بعد از اینکه خودمان مطالعه کردیم و متوجه پیام غدیر شدیم، به اندازه‌ای که شرایط ما این اجازه را می‌دهد که این احساس رسالت را بکنیم که به دیگران ابلاغ کنیم، عامل به این فرمایشات باشیم. باید ببینیم که از ما چه خواسته‌اند. در روایت معروفی که حتی در صحاح سته به صورت متواتر نقل شده، پیامبر(ص) فرمودند: «انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی» اما فقط نفرمودند من اینها را بین شما قرار دادم، بلکه فرمودند: «ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی». اگر قرار باشد بعد از من به ضلالت نیفتید و گمراه نشوید، تمسک به قرآن و عترت پیدا کنید. تمسک به قرآن و عترت چیست؟ آیا فقط آن را ببوسیم و روی طاقچه بگذاریم و برای اهل بیت(ع) مراسم جشن و عزاداری برقرار کنیم یا اینکه خیر باید ببینیم که از ما چه خواسته‌اند؟
وی در انتهای سخنان خود بیان کرد: باید ببینیم که اهل بیت(ع) روشی که از ما در زندگی به ویژه در دنیای امروز با گسترش فضای مجازی و … می‌خواهند چه روشی است تا مشمول روایت امام صادق(ع) باشیم که فرمود موجب زینت ما باشید و نه موجب آبروریزی ما. لذا پیام غدیر برای ما فهم، عمل و ابلاغ آن است.
انتهای پیام
