روزهشتم ذي الحجه یوم الترویه (روز ترویه روزحركت حاجيان ازمكه به طرف عرفات وروزحركت امام حسين عليه السلام ازمكه به طرف كربلا

هشتم ذی الحجه روز ترویه است و این روزی است که حجاج نیت حج تمتع می نمایند و محرم شده از مکه سمت منی حرکت می نمایند و شب را در آنجا بیتوته می کنند و صبح عرفه به جانب عرفات رهسپار می گردند.
ترویه در لغت به معانی زیر آمده است :
سیراب کردن ، سیراب گردانیدن ، کسی را بر روایت شعر داشتن ، در کاری اندیشه کردن اندیشیدن ، در کار و نگریستن پایان آن را و تعجیل نکردن در جواب (لغت نامه دهخدا)

علت نام گذاري اين روز به اين نام
علت نام‌گذاری اين روز به اين جهت بود كه در زمان حضرت ابراهيم(ع)، در صحرای عرفات آب يافت نمی‏شد، به اين جهت مردم برای رفع نياز آب روز نهم، در روز هشتم، آب را از مكه به سرزمين عرفات حمل می‏كردند.
در سرّ ناميدن اين روز به «ترويه»، حديثی از امام جعفر صادق(ع) هست كه راوی می‌گويد: «از حضرت پرسيدم چرا روز ترويه را روز ترويه ناميده‌اند؟ حضرت(ع) فرمودند: زيرا در عرفات آب نبود و حاجی‌ها روز هشتم ذی‌الحجه از مكه آب برمی‌داشتند و به عرفات می‌بردند و برخی از ايشان به بعضی ديگر می‌گفتند: تروّيتم، تروّيتم (سيراب شديد، سيراب شديد)؛ لذا به خاطر همين، روز هشتم را روز ترويه ناميدند.»علل الشرايع، ج 2، ص 399، باب 171»
باز نقلی دیگر آمده است که زمانی که ابراهیم علیه السلام مأمور شد خانه کعبه را بسازد مکان آنرا نمی دانست در نتیجه خداوند جبرئیل سلام الله علیه را نازل کرد تا مکان خانه را برای ابراهیم مشخص کند و خداوند تعالی پایه های کعبه را از بهشت نازل فرمود و حجرالاسود نیز نازل شد. سپس ابراهیم برای کعبه دو در قرار داد، دری در سمت مشرق و دری در سمت مغرب که مستجار نامیده می شود. وقتی ساخت کعبه به اتمام رسید ابراهیم و اسماعیل حج بجا آوردند و جبرئیل در روز هشتم ذی حجه (روز ترویه) بر آن دو نازل شد و گفت برخیزید و آب جمع آوری کنید، چون در زمین عرفات آبی وجود ندارد. بهمین دلیل این روز، روز ترویه (یعنی ذخیره کردن آب) نامیده شد. سپس ابراهیم گفت پروردگارا این شهر را محلی امن قرار بده و اهل آن را از میوه ها بهره مند کن…(سوره ابراهیم/35)
امام صادق (علیه السلام) فرمود: منظور از بهره مندی از ثمرات، ثمره قلوب یعنی محبت مردم و تمایل آنها نسبت به مکه است تا بسوی آن بروند.
همانطور که آشکار گردید وجه تسمیه یوم الترویه یا روز ترویه در کلام امامان معصوم برداشتن و ذخیره نمودن آب در روز هشتم ذی حجه می باشد.
از ابن عباس نقل شده که حضرت ابراهیم علیه السلام در خواب دید که فرزندش را سر می برند. فأصبح بروی یومه أجمع «پس صبح بیدار شده و همه آن روز را می اندیشید» که آیا خواب او امری است از جانب خدا یا نه؟ از این رو آن روز ترویه نامیده شد، پس لز آن در شب دوم در خواب دید فلّما أصبح عرف أنّه من الله «چون صبح شد دانست که آن از جانب خداست» از این رو آن روز عرفه نامیده شد.

ترويه در كلام امامان معصوم(ع) برداشتن و ذخيره كردن آب در روز هشتم ذی‌الحجه است.
روز ترويه يكی از ارزشمندترين روزهای زمان، برشمرده شده است كه خود آداب و اعمال چون روزه وغسل در تمام روز را دارد.
رسول خدا(ص) فرمود: «خدای تبارك و تعالی از هر چيز چهار شماره برگزيد، از فرشتگان: جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل و عزرائيل و از پيغمبران چهار نفر برای مبارزه به وسيله شمشير: ابراهيم و داوود و موسی(ع) و من و از خاندان‌ها چهار خاندان كه فرمود: خاندان آدم و نوح و خاندان ابراهيم و خاندان عمران را بر جهانيان برگزيد و از شهرها چهار شهر برگزيد و فرمود: سوگند به تين و زيتون و طور سينين و اين بلد امين. پس مقصود از تين مدينه است و از زيتون بيت‌المقدس و از طور سينين كوفه و از بلد امين مكه و از زن‌ها چهار زن برگزيد: مريم و آسيه و خديجه و فاطمه(س) و از اعمال حج چهار عمل را برگزيد: قربانی كردن و صدا به لبيك بلند كردن و احرام و طواف و از ماه‌ها چهار ماه كه ماه‌های حرامند برگزيد: رجب و شوال و ذی‌القعده و ذی‌الحجه و از روزها چهار روز برگزيد: روز جمعه و روز ترويه و روز عرفه و روز عيد قربان.»خصال، ترجمه مهری، ج 1، ص 249»
معاوية بن عمار از امام صادق(عليه السلام): روز ترويه را، ترويه ناميدند، چون جبرئيل در چنين روزى، نزد حضرت ابراهيم(عليه السلام) آمد و گفت: «اى ابراهيم، براى خود و خانواده ات آب بردار» و ميان مكّه و عرفات آبى نبود. آنگاه به موقفِ عرفات رفت و به ابراهيم (عليه السلام) گفت: «اعتراف كن و با عبادات خويش آشنا شو». از اين رو آن روز، «عرفه» ناميده شد. سپس به او گفت: به مشعر نزديك شو، به اين جهت نام آنجا «مزدلفه» شد.
و در حديث ابن عمر است كه: روز ترويه تلبيه حج مى گفت و آن، روز هشتم ذى حجه است. ترويه ناميده شد، چون مردم از آن براى ادامه راه، آب برمى داشتند; يعنى آب مى خوردند و به ديگران آب مى دادند.
این نام از حج ابراهیم (ع) و اسماعیل (ع) به یادگار مانده است، چرا که جبرئیل به آنها توصیه کرد برای عرفات، مشعر و منی با خود آب بردارند. همچنین در این روز کاروان پیامبر اکرم در حجة الوداع از مکه خارج شد و از راه منی به سوی عرفات رهسپار شدند.

منزلت روز ترویه :
روز ترویه یکی از ارزشمندترین روزهای زمان برشمرده شده است که خود آداب و اعمال مخصوصی دارد. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خدای تبارک و تعالی از هر چند چهار شماره برگزید، از فرشتگان: جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و عزرائیل و از پیغمبران چهار نفر برای مبارزه بوسیله شمشیر: ابراهیم و داوود و موسی و من و از خاندانها چهار خاندان که فرمود: خاندان آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برگزید و از شهرها چهار شهر برگزید و فرمود: سوکند به تین و زیتون و طورسینین و این بلد امین پس مقصود از تین مدینه است و از زیتون بیت الممقدس و از طورسینین کوفه و از بلدامین مکه و از زنها چهار زن برگزید: مریم و آسیه و خدیجه و فاطمه سلام الله علیها و از اعمال حج چهار عمل را برگزید: قربانی کردن و صدا به لبیک بلند کردن و احرام و طواف و ازماهها چهار ماه که ماههای حرامند برگزید: رجب و شوال و ذی القعده و ذی الحجه و از روزها چهار روز برگزید: روز جمعه و روز ترویه (هشتم ذی حجه) و روز عرفه و روز عید قربان.
شیخ صدوق در امالی آورده است که از جمله اعمال مستحبی حج اینکه روز ترویه از هنگام زوال شمس تا شب را درک کند تمام حج تمتع را درک کرده است.
طبق این روایات منزلت روز ترویه تا جائی است که درک آن مساوی با درک تمام حج انگاشته شده است، چرا که روز ترویه در اصل آماده شدن برای وردود به عرفات و عید قربان است.

اعمال این روز :
محمدبن ابی عمیر از یکی از یارانش از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که فرمود: روزه روز ترویه کفاره گناهان یک سال و روزه روز عرفه کفاره گناهان دو سال است.
محدث قمی در مفاتیح الجنان روزه این روز را برابر با کفاره شصت سال برشمرده است و آورده است که شیخ شهید غسل این روز را مستحب دانسته است.
اعمال این روز :
این روز، از روزهای مهم ذیحجه است و بر اساس روایتی از امام جعفر صادق، روزه گرفتن در آن، کفاره شصت سال آدمی است.

وقایع این روز:
در این روز؛ فرستادن نامه امام حسین علیه السلام به کوفه پس از شهادت مسلم بن عقیل:
بسم الله الرحمن الرحیم: از طرف حسین بن علی بسوی برادران مؤمن و مسلمان
سلام علیکم….من روز سه شنبه هشتم ماه ذی حجه که روز ترویه است از مکه معظمه بسوی شما حرکت نموده ام. موقعی که فرستاده من بر شما وارد شد در کار خود شتاب کنید و کوشا باشید زیرا من در همین روزها نزد شما خواهم آمد و السلام علیکم و رحمت الله و برکاته.
مورخین خروج اما حسین علیه السلام از مکه به سمت کوفه را هشتم ذی حجه یعنی روز ترویه نگاشته اند که اکنون به بررسی آن می پردازیم.